SPEAKER DEWAN UNDANGAN NEGERI SARAWAK

MENURUT sejarahnya, Dewan Undangan Negeri Sarawak merupakan dewan undangan negeri yang tertua di Malaysia pernah diwujudkan.  Ianya diwujudkan pada tanggal 8 Disember 1897 oleh rajah kedua Sarawak Kingdom iaitu Rajah Charles Brooke.  Dan mesyuarat Majlis Umum ini pada kali pertamanya diadakan di Bintulu, Sarawak. 

Pada asalnya Majlis Umum ini dianggotai oleh pemimpin-pemimpin masyarakat yang dipilih oleh Rajah Brooke dan seterusnya dinaiktaraf menjadi Council Negeri.  Dan sekarang setelah pembentukan Malaysia, DUN Sarawak sudahpun mempunyai ahli-ahli yang terpilih melalui pilihanraya. 

Dari hanya diperuntukkan dengan 48 kerusi, DUN Sarawak melalui fasa-fasa tersendiri iaitu diperbesarkan kepada 56 kerusi kepada 56 pada tahun 1985.  Kemudian 71 kerusi pada tahun 2005 dan seterusnya pada tahun 2014 kepada 82 kerusi iaitu antara jumlah kerusi DUN terbesar di Malaysia. 

Menyelusuri sejarah keunikan Dewan Undangan Negeri Sarawak ini juga adalah juga jawatan Speakernya yang mempunyai keistimewaannya yang tersendiri.  Ini kerana kuasa DUN Sarawak terletak dibawah bidangkuasa Speaker. Di bawah perlembagaan Sarawak, Speaker dilantik dari kalangan Ahli-Ahli Dewan Undangan Negeri atau dari kalangan mereka yang berkelayakan untuk dipilih menjadi Ahli Dewan Undangan Negeri, oleh Yang di-Pertua Negeri selepas merujuk kepada Ketua Menteri.

Speaker akan memegang jawatan untuk tempoh masa seperti yang ditetapkan oleh tatacara perlantikan, kecuali beliau meletak jawatan atau perlantikan beliau dibatal di bawah peruntukan perlembagaan.

Keputusan yang dibuat oleh Speaker mengenai sesuatu hal Point of Order adalah muktamad dan tidak boleh dirayu atau dikaji semula melainkan jika dikemukakan melalui usul yang tersendiri di dalam Dewan Undangan Negeri. Speaker tidak akan membuat sebarang undi di dalam Dewan Undangan Negeri melainkan hanya untuk mengelakkan daripada persamaan undi jika wujudnya jumlah undi yang sama.

Di samping mempengerusikan sidang, Speaker adalah wakil kepada Dewan dan bertindak sebagai jurucakap Dewan Undangan Negeri. Malah Speaker adalah salah seorang daripada pemegang hak kebebasan Dewan Undangan Negeri. Selaras dengan amalan berparlimen, Speaker tidak mengambil bahagian dalam perbahasan.

Tugas utama beliau ialah untuk menguatkuasakan peraturan sepertimana yang ditetapkan oleh Peraturan-Peraturan Majlis Mesyuarat bagi mempastikan perbahasaan dan prosiding Dewan berjalan dengan lancar. Dalam mempengerusikan persidangan, beliau dikehendaki menegakkan keadilan.

Semasa ketiadaan Speaker atau apabila Speaker tidak berupaya untuk menjalankan tugas, atau jawatan Speaker masih belum diisi, Timbalan Speaker akan menjalankan tugas dan mempunyai kuasa penuh sebagai Speaker. Apabila Timbalan Speaker juga tidak berupaya untuk menjalankan tugas atau jawatan Timbalan Speaker belum diisi, Dewan boleh, melalui usul daripada seorang Menteri, memanggil mana-mana Ahli yang hadir selain daripada Ketua Menteri untuk tampil dan bertindak sebagai Speaker.

Menurut sejarahnya juga, Speaker DUN Sarawak semenjak menjadi pembentuk Gagasan Malaysia pada tanggal 16 September 1963 adalah seperti berikut:

1.  Datuk Dr. Sockalinga (1963-1968)

2.  Tan Sri Datuk William Tan (1968-1973)

3.  Datuk Haji Shabuddin Y.K Cheng (1973-1976)

4.  Datuk Abang Haji Abu Bakar bin Datu Abang Haji Mustapha (1976-1981)

5.  Datuk Celestine Ujang Jilan (1981-1987)

6.  Datuk Robert Jacob Ridu (1987-1994)

7.  Datuk Sri Wong Soon Koh (1984-1896)

8.  Datuk Song Swee Guan (1996-2000)]

9.  Datuk Amar Haji Mohammad Asfia bin Awang Nassar (2000 sehingga kini)