MENURUT
sejarahnya, Dewan Undangan Negeri Sarawak merupakan dewan undangan negeri yang
tertua di Malaysia pernah diwujudkan. Ianya
diwujudkan pada tanggal 8 Disember 1897 oleh rajah kedua Sarawak Kingdom iaitu
Rajah Charles Brooke. Dan mesyuarat
Majlis Umum ini pada kali pertamanya diadakan di Bintulu, Sarawak.
Pada
asalnya Majlis Umum ini dianggotai oleh pemimpin-pemimpin masyarakat yang
dipilih oleh Rajah Brooke dan seterusnya dinaiktaraf menjadi Council
Negeri. Dan sekarang setelah pembentukan
Malaysia, DUN Sarawak sudahpun mempunyai ahli-ahli yang terpilih melalui
pilihanraya.
Dari
hanya diperuntukkan dengan 48 kerusi, DUN Sarawak melalui fasa-fasa tersendiri
iaitu diperbesarkan kepada 56 kerusi kepada 56 pada tahun 1985. Kemudian 71 kerusi pada tahun 2005 dan
seterusnya pada tahun 2014 kepada 82 kerusi iaitu antara jumlah kerusi DUN
terbesar di Malaysia.
Menyelusuri
sejarah keunikan Dewan Undangan Negeri Sarawak ini juga adalah juga jawatan
Speakernya yang mempunyai keistimewaannya yang tersendiri. Ini kerana kuasa DUN Sarawak terletak dibawah
bidangkuasa Speaker. Di bawah perlembagaan Sarawak, Speaker dilantik dari
kalangan Ahli-Ahli Dewan Undangan Negeri atau dari kalangan mereka yang
berkelayakan untuk dipilih menjadi Ahli Dewan Undangan Negeri, oleh Yang
di-Pertua Negeri selepas merujuk kepada Ketua Menteri.
Speaker
akan memegang jawatan untuk tempoh masa seperti yang ditetapkan oleh tatacara
perlantikan, kecuali beliau meletak jawatan atau perlantikan beliau dibatal di
bawah peruntukan perlembagaan.
Keputusan yang dibuat oleh Speaker mengenai sesuatu hal Point of Order adalah
muktamad dan tidak boleh dirayu atau dikaji semula melainkan jika dikemukakan
melalui usul yang tersendiri di dalam Dewan Undangan Negeri. Speaker tidak akan
membuat sebarang undi di dalam Dewan Undangan Negeri melainkan hanya untuk
mengelakkan daripada persamaan undi jika wujudnya jumlah undi yang sama.
Di samping mempengerusikan sidang, Speaker adalah wakil kepada Dewan dan
bertindak sebagai jurucakap Dewan Undangan Negeri. Malah Speaker adalah salah
seorang daripada pemegang hak kebebasan Dewan Undangan Negeri. Selaras dengan
amalan berparlimen, Speaker tidak mengambil bahagian dalam perbahasan.
Tugas utama beliau ialah untuk menguatkuasakan peraturan sepertimana
yang ditetapkan oleh Peraturan-Peraturan Majlis Mesyuarat bagi mempastikan
perbahasaan dan prosiding Dewan berjalan dengan lancar. Dalam mempengerusikan
persidangan, beliau dikehendaki menegakkan keadilan.
Semasa ketiadaan Speaker atau apabila Speaker tidak berupaya untuk menjalankan
tugas, atau jawatan Speaker masih belum diisi, Timbalan Speaker akan
menjalankan tugas dan mempunyai kuasa penuh sebagai Speaker. Apabila Timbalan
Speaker juga tidak berupaya untuk menjalankan tugas atau jawatan Timbalan
Speaker belum diisi, Dewan boleh, melalui usul daripada seorang Menteri,
memanggil mana-mana Ahli yang hadir selain daripada Ketua Menteri untuk tampil
dan bertindak sebagai Speaker.
Menurut sejarahnya juga, Speaker DUN Sarawak semenjak menjadi
pembentuk Gagasan Malaysia pada tanggal 16 September 1963 adalah seperti
berikut:
1. Datuk Dr. Sockalinga
(1963-1968)
2. Tan Sri Datuk William Tan (1968-1973)
3. Datuk Haji Shabuddin Y.K Cheng (1973-1976)
4. Datuk Abang Haji Abu Bakar bin Datu Abang Haji Mustapha
(1976-1981)
5. Datuk Celestine Ujang Jilan (1981-1987)
6. Datuk Robert Jacob Ridu (1987-1994)
7. Datuk Sri Wong Soon Koh (1984-1896)
8. Datuk Song Swee Guan (1996-2000)]
9. Datuk Amar Haji Mohammad Asfia bin Awang Nassar (2000
sehingga kini)